1. Muốn tìm chủ ngữ và vị ngữ của câu trần thuật đơn học sinh cần đọc lại phần lí thuyết để xác định cách tìm chủ ngữ, vị ngữ. Trong câu trần thuật đơn cũng như câu nói chung, thông thường chủ ngữ đứng trước vị ngữ. Danh từ thường làm trung tâm cho chủ ngữ, động từ, tính từ thường làm trung tâm cho vị ngữ.
Trong câu : Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn. Bóng là trung tâm của chủ ngữ, tre là phụ ngữ cho bóng, trùm là trung tâm vị ngữ, các từ đứng sau động từ trùm là phụ ngữ của động từ. Ta có :
| Bóng tre |
trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn |
| C |
V |
Trong câu : Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre của ngàn xưa là trạng ngữ chỉ nơi chốn. Vì có từ dưới đứng đầu và có dấu phẩy ngăn cách với bộ phận sau nên bộ phân này không làm chủ ngữ được. Bộ phận thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính là nòng cốt câu có vị ngữ đứng trước chủ ngữ. Bây giờ thì mọi chuyện đã trở nên dễ dàng, học sinh hãy làm các câu còn lại.
2. Học sinh cần chú ý trong thực tế có những câu chỉ tả, có những loại câu chỉ giới thiệu, có những câu chỉ kể, có những câu chỉ nêu ý kiến. Loại này không khó. Loại câu khó là loại câu vừa có tác dụng này lại vừa có tác dụng khác. Học sinh cần chú ý hơn khi làm bài.
3. Học sinh hãy dựa vào gợi ý sau đây :
a) Câu (1) là câu có ba cụm C-V.
Câu (2) có một cụm C - V.
Câu (3) có mội cụm C - V chính.
Vạch ranh giới C - V trong câu (2)
| Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê |
trở nên lòng yêu Tổ quốc. |
| C |
V |
b) Các cụm C - V chính trong mỗi câu.
Trong câu (2) từ lòng là yếu tố chính cho cả cụm từ làm chủ ngữ. Các cụm từ đứng sau là phụ ngữ cho danh từ lòng. Từ trỏ nên là động từ chính, cụm từ đứng sau là phụ ngữ.
Trong câu (3) từ hiểu là động từ làm yếu tố chính cho cụm động từ làm vị ngữ, các từ ngữ đứng sau là phụ ngữ cho động từ hiểu.
4. Làm bài này học sinh chú ý : Đây là thơ không nên căn cứ vào dòng thơ, cũng không nên căn cứ vào chữ cái viết hoa đầu mỗi dòng một cách máy móc. Đây là đoạn thơ viết theo lối kể chuyện, tác giả sử dụng thơ năm chữ. Các câu đều là câu trần thuật đơn. Đoạn thơ gồm bốn câu trần thuật đơn, mỗi câu hai dòng. Học sinh cố gắng trình bày cho cụ thể.