I - NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG
1. Cụm tính từ là gì?
Cụm tính từ là tổ hợp từ do tính từ và một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Không phải tính từ nào cũng có thể kết hợp với các từ ngữ phụ để tạo thành cụm tính từ. Các tính từ chỉ đặc điểm tuyệt đối không kết hợp với từ ngữ phụ để thành cụm tính từ như : đực, cái, trống, mái, công, tư.
Các tính từ chỉ đặc điểm tương đối thường kết hợp với các từ ngữ phụ để tạo thành cụm tính từ.
Ví dụ : - (Hai vợ chồng ở với nhau) rất hạnh phúc.
(Sọ Dừa)
- (Sọ Dừa) cũng thông minh khác thường.
(Sọ Dừa)
Cũng giống như cụm danh từ và cụm động từ, cụm tính từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn tính từ nhưng hoạt động trong câu cũng giống như tính từ.
2. Cấu tạo của cụm tính từ
Theo mô hình sau :
| Phần trước |
Phần trung tâm |
Phần sau |
| vẫn / cứ/ còn / sẽ |
đẹp |
hơn cô tiên |
+ Phụ ngữ đứng trước là các phụ từ biểu thị:
- Quan hệ thời gian như: đủ, sẽ, đang,...;
- Sự tiếp diễn tương tự như: cũng, cùng, vẫn, cứ,...;
- Chỉ mức độ như: rất, hơi, khi, khá,...
+ Phụ ngữ đứng sau có cấu tạo phức tạp giống như cụm động từ.
II - BÀI TẬP
1. Tìm những tính từ là từ đơn chỉ đặc điểm tuyệt đối.
2. Tìm các cụm tính từ trong các câu sau :
a) Bấy giờ ở vùng núi cao phía Bắc, có nàng Âu Cơ thuộc dòng họ Thần Nông, xinh đẹp tuyệt trần.
(Con Rồng cháu Tiên)
b) Đến kì sinh, chuyện thật lạ, nàng sinh ra một cái học trăm trứng ; trăm trứng nở ra một trăm người con hồng hào, đẹp đẽ lạ thường.
(Con Rồng cháu Tiên)
c) Còn chàng, từ khi lớn lên, ra ớ riêng chỉ châm lo việc đổng áng, trồng lúa, trồng khoai.
(Bánh chưng, bánh giầy)
d) Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo.
(Bánh chưng, bánh giầy)
e) Vua về một thòi vàng, thấy còn nhò quá, lại vẽ một thòi thứ hai lớn hơn.
(Cây bút thần)
g) Biển rộng mênh mông, xanh biếc, không một gợn sóng, trong suốt như mặt gương soi
(Cây bút thần)
3. Xác định các cụm dộng từ, cụm tính từ trong các cụm từ sau đây :
- vô cùng ngạc nhiên
- hết sức sửng sốt
- khôi ngô tuấn tú vô cùng
- tưng bừng nhất kinh kì
- khiếp sợ vô cùng
4. Tìm các cụm tính từ trong đoạn trích sau đây rổi điền vào mô hình cụm tính từ:
"Tre luỹ làng thay lá... Mùa lá mới oà nở, thứ màu xanh nắng sớm chiếu vào trong như màu ngọc, cảnh quần thể, báo hiệu một mùa hè sôi động. Thân tre cứng cỏi, tán tre mềm mại. Mưa rào ập xuống, rồi trời tạnh, mối cánh, chuồn chuồn đan cài trong bầu trời đầy mây xốp trắng. Nhìn lên những ngọn tre thay lá, những búp tre non kín đáo, ngây thơ hứa hẹn sự trưởng thành, lòng yêu quê của con người được bồi đắp lúc nào không rõ !..."
(Trích Luỹ làng - trong sách Văn miêu tả
và kể chuyện, NXB Giáo dục, 1996)
5. Viết một đoạn văn tả lọ hoa trên bàn giáo viên của lớp em, có sử dụng tính từ và cụm tính từ làm nổi bật màu sắc của hoa.