A. LÍ THUYẾT
Câu 1: Rễ gồm có mấy miền? Chức năng của mỗi miền?
Trả lời
Rễ gồm có 4 miền là miền trưởng thành, miền hút, miền sinh trưởng và miền chóp rễ.
Chức năng của mỗi miền của rễ như sau:
- Miền trưởng thành: có chức năng dẫn truyền.
Miền hút: có các lông hút, chức năng hấp thụ nước và muối khoáng từ môi trường vào cây.
Miền sinh trưởng: giúp cho rễ dài ra.
- Miền chóp rễ: che chở cho đầu của rễ.
Câu 2: Nêu các điểm giống nhau giữa rễ cọc và rễ chùm.
Trả lời
1. Điểm giống nhau:
Rễ cọc và rễ chùm đều có những chức năng giống nhau như:
- Hút nước và muối khoáng cung cấp cho cây.
- Đối với những cây mọc trên đất, rễ giúp cây bám vững.
2. Những điểm khác nhau:
Rễ cọc Rễ chùm
- Được phát triền từ rễ mầm.
- Gồm có một rễ cái to, dài, mọc ở giữa và đâm thẳng xuống đất, còn lại là các rễ phụ nhỏ hơn mọc xung quanh rễ cái.
- Gặp ở những cây hai lá mầm.
- Phát triển sâu xuống đất nhưng không lan rộng.
- Sinh ra từ gốc của thân.
- Không có sự phân biệt giữa rễ phụ và rễ cái. Các rễ có kích thước gần bằng nhau, mọc thành chùm.
- Gặp ở những cây một lá mầm.
- Phát triển cạn ở dưới đất nhưng lan rộng hơn.
Câu 3: Có phải tất cả rễ cây đều có miền hút không? Vì sao?
Trả lời
Không phải tất cá các rễ cây đều có miền hút. Những cây mọc trên đất cạn bình thường, có miền hút giúp rễ lấy được nước và muối khoáng hòa tan. Tuy nhiên, đối với những cây mà rễ ngập trong nước thì rễ không có miền hút, nước và muối khoáng hòa tan trong nước ngấm trực tiếp qua lớp tế bào biểu bì của rễ để vào bên trong cây.
Câu 4: Nêu vai trò của nước và muối khoáng đối với cây.
Trả lời
1. Nước:
Rất cần cho sự sống của cây, thiếu nước, cây bị héo và có thể bị chết. Nhu cầu nước của cây thay đổi tùy theo loài cây, theo từng giai đoạn của cây và theo điều kiện thời tiết.
2. Muối khoáng:
Muối khoáng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh, sản của cây. Cây cần nhiều loại muối khoáng khác nhau (muối lân, muối đạm, muối kali...) và mỗi loại có vai trò riêng trong cây.
Nhu cầu muối khoáng thay đổi tùy theo từng loại cây, các giai đoạn khác nhau trong chu kì sống của cây.
Câu 5: Nhu cầu nước đối với cây thay đổi theo các yếu tố nào? Giải thích và minh họa.
Trả lời
1. Nhu cầu nước thay đổi theo loại cây:
Có những cây cần rất nhiều nước như cây lúa, cây lục bình (cây bèo Nhật Bản), cây rau nhút (rau rút)... Cây mía, cây cỏ tranh... cần ít nước hơn trong đời sống.
2. Nhu cầu nước thay đổi theo từng giai đoạn của cây:
- Giai đoạn sinh trưởng mạnh cua cây như đâm chồi, đẻ nhánh hay lúc cây chuẩn bị ra hoa đòi hỏi nhiều nước. Thiếu nước trong các giai đoạn này, cây sinh trường kém, hoa, quả ít và hạt bị lép.
Khi quả già, cây cần rất ít nước.
3. Nhu cầu nước của cây thay đổi theo thời tiết:
- Thời tiết nóng, đất khô, cây cần nhiều nước do đó phải tưới đủ nước.
- Mưa nhiều, đất ứ nước phải tháo bớt nước để tránh cho cây bị úng.
Câu 6: Các loại cây đòi hỏi lượng muối khoáng có giống nhau không? Cho thí dụ.
Trả lời
Các loại cây khác nhau đòi hỏi lượng muối khoáng không giống nhau.
Thí dụ: Xét 3 loại muối khoáng chính là muối đạm, muối lân, muối kali.
- Những loại cây trồng lấy quả, hạt như lúa, bắp, cà chua... cần nhiều lân và đạm.
Những loại cây trồng lấy củ như cà rốt, khoai lang, cải củ cần nhiều kali.
Những cây trồng lấy thân, lá như các loại rau, đay, gai... cần nhiều đạm.
Câu 7: Kể tên những loại, rễ biến dạng và chức năng của chúng?
Trả lời
Ở thực vật có nhiều loại rễ biến dạng như: rễ củ, rễ móc, rễ hô hấp, giác mút v.v...
1. Rễ củ (còn gọi là rễ quả):
Có ở các loại cây như củ đậu (củ sắn), cà rốt, khoai lang... Đó là phần rễ phình to chứa các chất dự trữ dùng cho cây lúc ra hoa, tạo quá.
2. Rễ móc (còn gọi là rễ bám):
Có ở các loại cây như trầu không... Đó là những rễ phụ mọc ra từ đốt thân giúp cây bám vào trụ để leo lên.
3. Rễ hô hấp (còn gọi là rễ thở):
Có ở nhiều loại cây sống ở các đầm lầy ngập nước như vẹt, sú, mắm,.. Các rễ hô hấp mọc hướng ngược lên trên mặt nước lấy không khí cho rễ hô hấp.
4. Giác mút:
Có ở loại cây sống bám như tầm gởi, tơ hồng. Rễ biến thành giác mút đâm vào cây khác để hút thức ăn.
Câu 8: Tại sao phải thu hoạch các cây có rễ củ trước khi chúng ra hoa?
Trả lời
Sản phẩm thu hoạch là củ. Củ là phần rễ phình to chứa chất dự trữ để cây dùng lúc ra hoa, tạo quả. Vì vậy, nếu trồng cây lấy củ như khoai lang, cà rốt, củ cải, người ta phải thu hoạch trước khi ra hoa để thu được củ chứa nhiều chất hữu cơ nhất. Nếu thu hoạch chậm, sau lúc cây ra hoa thì một phần chất hữu cơ của củ đã dùng tạo các bộ phận của hoa nên thu hoạch thấp.
B. BÀI TẬP
I. ĐỀ BÀI TẬP
1. Hãy liệt kê 6 loại rễ mà em quan sát được vào bảng sau:
| STT |
Tên cây |
Rễ cọc |
Rễ chùm |
| |
|
|
|
2. Hãy chọn từ thích hợp trong các từ: lông hút, vỏ, mạch gỗ điền vào chỗ trống ( ) ở các câu dưới đây:
- Nước và muối khoáng hòa tan trong đất, được (I) hấp thụ, chuyển qua…(II)... tới ...(III)...
- Rễ mang các …(IV)... có chức năng hút nước và muối khoáng
hòa tan trong đất.
3. Trò chơi giải ô chữ
4. Tìm thêm các loại cây có rễ biến dạng ngoài sách giáo khoa và điền vào vở theo mẫu sau:
| STT |
Tên cây |
Loại rễ |
Công dụng |
| Rễ củ |
Rễ móc |
Rễ hô hấp |
| |
|
|
|
|
|
5. Hoàn thiện bảng dưới đây:
| STT |
Tên rễ biến dạng |
Tên cây |
Đặc điểm của rễ biến dạng |
Chức năng đối với cây |
| 1 |
Rễ củ |
Cây cải củ
Cây cà rốt |
Rễ phình to |
Chứa chất dự trữ cho cây khi ra hoa, tạo quả |
| 2 |
Rễ móc |
………….. |
Rễ phụ mọc từ thân và cành trên mặt đất, móc vào trụ bám |
………… |
| 3 |
Rễ thở |
………….. |
Sống trong điều kiện không khí. Rễ mọc ngược lên trên mặt đất. |
………… |
| 4 |
Giác mút |
………….. |
Rễ biến đổi thành giác mút đâm vào thân hoặc cành của cây khác. |
…………. |
II. HƯỚNG DẪN GIẢI:
1. Hãy liệt kê 6 loại rễ mà em quan sát được vào bảng sau:
| STT |
Tên cây |
Rễ cọc |
Rễ chùm |
1
2
3
4
5
6 |
Bưởi
Nhãn
Mít
Dừa
Lúa
hành |
x
x
x
|
x
x
x |
2. Hãy chọn từ thích hợp trong các từ: lông hút, vỏ, mạch gỗ điền vào chỗ trống ( ) ở các câu dưới đây:
(I): Lông hút
(II) vỏ
(III) mạch gỗ
(IV): Lông hút
3. Trò chơi giải ô chữ
| N |
H |
Ấ |
T |
N |
Ư |
Ớ |
C |
| N |
H |
Ì |
P |
H |
 |
N |
|
| T |
A |
M |
C |
Ầ |
N |
|
| T |
Ứ |
G |
I |
Ố |
N |
G |
|
4. Tìm thêm các loại cây có rễ biến dạng ngoài sách giáo khoa và điền vào vở theo mẫu sau:
| STT |
Tên cây |
Loại rễ |
Công dụng |
| Rễ củ |
Rễ móc |
Rễ hô hấp |
1
2
3 |
Khoai lang
Rau dừa nước
Lá lốt |
x
|
x |
x |
Thức ăn
Rau ăn
Rau ăn, Làm thuốc |
5. Hoàn thiện bảng dưới đây:
| STT |
Tên rễ biến dạng |
Tên cây |
Đặc điểm của rễ biến dạng |
Chức năng đối với cây |
| 1 |
Rễ củ |
Cây cải củ
Cây cà rốt |
Rễ phình to |
Chứa chất dự trữ cho cây khi ra hoa, tạo quả |
| 2 |
Rễ móc |
Trầu không, Hồ tiêu |
Rễ phụ mọc từ thân và cành trên mặt đất, móc vào trụ bám |
Giúp cây leo lên |
| 3 |
Rễ thở |
Vẹt, sú |
Sống trong điều kiện không khí. Rễ mọc ngược lên trên mặt đất. |
Lấy oxi cung cấp cho các phần rễ dưới đất |
| 4 |
Giác mút |
Tầm gởi
Tơ hồng |
Rễ biến đổi thành giác mút đâm vào thân hoặc cành của cây khác. |
Lấy thức ăn từ cây chủ |