Mở đầu trang 129: Theo em, việc thực hiện pháp luật có ý nghĩa như thế nào trong đời sống hằng ngày?
Trả lời:
- Pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội.
- Vì pháp luật không chỉ là công cụ để nhà nước quản lý xã hội; phương tiện để công dân thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, mà còn tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ý thức đạo đức, lành mạnh hóa đời sống xã hội và góp phần bồi đắp những giá trị mới.
1. Khái niệm và các hình thức thực hiện pháp luật
Câu hỏi trang 129: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Trường hợp 1: Trong khu dân cư, gia đình bà A thực hiện phân loại rác thải, bỏ rác đúng nơi quy định. Không lấn chiếm lề đường làm nơi để rác sinh hoạt.
Trường hợp 2: Bà B và một số người dân tụ tập buôn bán, lập chợ tự phát lấn chiếm lòng lề đường, cản trở giao thông. Đội quản lý trật tự đã yêu cầu giải tán, lập biên bản xử phạt, thu giữ phương tiện. Đó là việc đội quản lý trật tự đô thị áp dụng pháp luật để xử lí hành vi vi phạm pháp luật
- Chi tiết nào trong 2 trường hợp trên thể hiện ý thức thực hiện pháp luật của các chủ thể?
Trả lời:
- Trường hợp 1: Gia đình bà A thực hiện phân loại rác thải, bỏ rác đúng nơi quy định, không lấn chiếm lề đường làm nơi để rác sinh hoạt.
- Trường hợp 2: Đội quản lí trật tự đô thị đã yêu cầu giải tán, lập biên bản xử phạt, thu giữ phương tiện đối với hành vi tụ tập buôn bán, lập chợ tự phát lấn chiếm lòng lề đường. cản trở giao thông.
- Theo em, thực hiện pháp luật là gì? Em hãy nêu những biểu hiện của việc thực hiện pháp luật.
Trả lời:
- Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích, làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi hợp pháp của các cá nhân, tổ chức.
- Biểu hiện của việc thực hiện pháp luật:
+ Giữ gìn, thực hiện nếp sống văn minh nơi công cộng, không hút thuốc lá, không gây mất trật tự, làm mất vệ sinh, vứt rác bừa bãi,..
+ Đảm bảo đúng nội quy khi đến thăm quan, học tập, vui chơi ở những nơi như bảo tàng, thư viện, công viên,…
+ Bảo vệ môi trường, bảo vệ của công.
+ Thực hiện tốt luật lệ an toàn giao thông.
Câu hỏi trang 130: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
Trường hợp 1: Luật Giao thông đường bộ quy định người tham gia giao thông khi điều khiển xe máy phải đội mũ bảo hiểm. Khi điều khiển xe máy A đã tự giác thực hiện việc đội mũ bảo hiểm.
Trường hợp 2: Ông D năm nay ngoài 60 tuổi, ông đến phòng Công chứng để lập di chúc. Nội dung di chúc sẽ để lại toàn bộ tài sản cho vợ và các con.
Trường hợp 3: Cơ quan thuế ra quyết định xử phạt đối với người kinh doanh có hành vi trốn thuế.
Trường hợp 4: Anh A không vận chuyển tàng trữ, lưu hành, mua bán tiền giả.
- Theo em, đâu là hành vi hợp pháp của chủ thể trong các trường hợp trên?
Trả lời:
- Trường hợp 1: Hành vi của anh A là hành vi hợp pháp khi anh A đã tự giác đội mũ bảo hiểm khi tham gia điều khiển xe máy.
- Trường hợp 2: Hành vi của ông D là hành vi hợp pháp khi ông D đến văn phòng Công chứng để lập di chúc.
- Trường hợp 3: Hành vi của cơ quan thuế là hành vi hợp pháp khi cơ quan thuế đã ra quyết định xử phạt đối với người có hành vi trốn thuế.
- Trường hợp 4: Hành vi của anh A là hành vi hợp pháp khi anh A không vận chuyển, tàng trữ, lưu hành, mua bán tiền giả.
Câu hỏi trang 130: Học sinh có cần thực hiện pháp luật hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Học sinh cần thực hiện pháp luật.
* Giải thích: pháp luật là hệ thống những chuẩn mực về hành vi, là quy tắc ứng xử chung mà mỗi công dân cần phải tuân theo để đảm bảo trật tự, an sinh xã hội.
2. Công dân và việc thực hiện pháp luật
Câu hỏi trang 130: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi.
Tình huống 1
- H đã thực hiện quyền và nghĩa vụ gì của công dân Việt Nam? Trong câu chuyện trên, H đã sử dụng quyền đó như thế nào?
- Xung quanh em có trường hợp nào đã sử dụng tốt quyền công dân? Hãy chia sẻ cùng các bạn và thầy cô.
Tình huống 2
- Em đồng ý với cách ứng xử của T hay V? Tại sao?
- Theo em, giao nộp tài sản nhặt được có phải là tuân thủ pháp luật không?
Trả lời:
Tình huống 1:
- H đã thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân Việt Nam. H đã chăm chỉ học tập, ôn luyện để đạt được kết quả tốt, đồng thời vẫn phát triển được đam mê của mình.
=> Ví dụ: An trai em đã thực hiện nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân; Gia đình em luôn nghiêm túc thực hiện quyền và nghĩa vụ bầu cử;...
Tình huống 2:
- Em đồng ý với cách ứng xử của T.
* Giải thích: khi không biết được chủ nhân đồ vật là ai, chúng ta nên giao nộp chúng cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết, không nê tự ý quyết định theo ý mình.
- Theo em, giao nộp tài sản nhặt được là một hành động tuân thủ pháp luật.
Luyện tập 1 trang 132: Em đồng ý hay không đồng ý với nhận định nào dưới đây? Vì sao?
a, Mọi cá nhân, tổ chức đều được thực hiện pháp luật dưới hình thức áp dụng pháp luật.
b, Cấp dưỡng cho con sau li hôn là thi hành pháp luật.
c, Không kết hôn giữa những người chưa đủ tuổi theo quy định pháp luật là tuân thủ pháp luật.
d, Đi bầu cử khi đủ tuổi theo quy định pháp luật là sử dụng pháp luật.
Em đồng ý hay không đồng ý với nhận định nào dưới đây
Trả lời:
- Ý kiến a - Em không đồng ý với ý kiến trên vì mọi cá nhân, tổ chức đều được thực hiện pháp luật dưới hình thức tuân theo pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật,…
- Ý kiến b - Em đồng ý với ý kiến này vì người cha hoặc mẹ đang tiến hành các hoạt động mà pháp luật buộc phải làm đó là cấp dưỡng cho con sau li hôn.
- Ý kiến c - Em đồng ý với ý kiến này vì các chủ thể pháp luật trong trường hợp này kiềm chế không thực hiện những điều mà pháp luật cấm. Pháp luật nước ta cấm kết hôn giữa những người chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật.
- Ý kiến d - Em đồng ý với ý kiến này vì chủ thể pháp luật trong trường hợp này tiến hành những hoạt động mà pháp luật cho phép đó là công dân khi đủ tuổi theo quy định của pháp luật thì được đi bầu cử.
Luyện tập 2 trang 132 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết các hành vi sau ứng với những hình thức thực hiện pháp luật nào. Vì sao?
Trả lời:
a - Tuân thủ pháp luật
b - Sử dụng pháp luật
c - Thi hành pháp luật
d - Sử dụng pháp luật
đ - Thi hành pháp luật
e - Áp dụng pháp luật
g - Sử dụng pháp luật
h - Tuân theo pháp luật
Luyện tập 3 trang 132: Em hãy đọc tình huống sau và thực hiện yêu cầu.
Em hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Trả lời:
- Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là văn bản pháp luật có giá trị cao nhất trong hệ thống pháp luật của Việt Nam.
- Vai trò của Hiến pháp:
+ Hiến pháp là cơ sở pháp lý để xây dựng hệ thống pháp luật. Vì hiến pháp là luật của luật, bởi vậy hiến pháp là nguồn của tất cả các ngành luật. Các ngành luật phải được xây dựng trên cơ sở những nguyên tắc mà Hiến pháp ghi nhận;
+ Hiến pháp còn là cơ sở pháp lý của hệ thống chính trị. Hiến pháp quy định cơ cấu tổ chức của nhà nước nói chung, của bộ máy nhà nước nói riêng, xác định thẩm quyền của các cơ quan nhà nước trung ương và các nguyên tắc hoạt động cơ bản của chúng, xác định mối quan hệ giữa nhà nước với các tổ chức chính trị, tổ chức xã hội và với nhân dân. Đôi khi hiến pháp còn tạo cơ sở pháp lý cho cuộc cải cách chính trị;
+ Hiến pháp còn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục công dân nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật tôn trọng quy tắc sinh hoạt chung của cuộc sống xã hội, tôn trọng những giá trị văn hóa, tinh thần, vật chất (quyền tự do, nghĩa vụ, sở hữu, gia đình...).
Luyện tập 4 trang 133: Em hãy đóng vai và xử lí tình huống sau:
Trả lời:
- H nên khuyên bạn M không nên sử dụng chất kích thích vì không những nó có hại cho sức khỏe mà nó còn ảnh hưởng đến việc học tập của mình.
- Nếu M không nghe, H nên báo cáo với giáo viên chủ nhiệm để có những biện pháp can ngăn phù hợp.
Vận dụng 1 trang 133: Em hãy viết đoạn văn (khoảng 100 chữ) để nhắc nhở bản thân nghiêm túc tuân thủ pháp luật khi tham gia giao thông.
Trả lời:
Văn hóa giao thông là tập hợp các cách thức ứng xử, sự tuân thủ, chấp hành các luật lệ cũng như các chuẩn mực đạo đức khi tham gia giao thông. Đây là yếu tố quyết định trực tiếp tới an toàn của mỗi cá nhân cũng như cả cộng đồng khi di chuyển trên mọi phương thức vận tải, đặc biệt là đường bộ. Vậy nhưng, hiện nay, văn hóa giao thông của một bộ phận người Việt đang xuống dốc một cách nghiêm trọng. Trên đường, không khó để có thể bắt gặp hình ảnh người tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm, vượt đèn đỏ hay lạng lách đánh võng… Nghiêm trọng hơn, trong kì nghỉ lễ mùng 2 tháng 9 vừa rồi, dư luận đã lên án gay gắt vụ việc một người cố tình lái máy xúc vượt qua đường ray, khiến nó hư hại nghiêm trọng và gây nên tình trạng trì trệ trên tuyến đường sắt huyết mạch Bắc – Nam. Đứng trước hiện tượng này, thiết nghĩ, Nhà nước cần chú trọng đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, xây dựng những đồ án quy hoạch để giảm thiểu áp lực lên hệ thống đường xá nội đô, sử phạt nghiêm khắc những cá nhân vi phạm. Bên cạnh đó, tất cả chúng ta cần góp phần xây dựng văn hoá giao thông bằng những việc làm cụ thể như: đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy, dừng, đỗ đúng phần đường quy định, nghiêm chỉnh chấp hành tín hiệu giao thông, không dàn hàng, dùng điện thoại, ô che khi điều khiển phương tiện giao thông… “An toàn giao thông là hạnh phúc của mọi người, mọi gia đình và toàn xã hội”. Nếu có được sự chung tay của toàn xã hội, nỗi ám ảnh về những vụ tai nạn giao thông thương tâm sẽ được đẩy lùi.
Vận dụng 2 trang 133: Em hãy đánh giá hành vi thực hiện pháp luật của bản thân trong thời gian vừa qua và đề ra ít nhất 03 điều cần phát huy, 03 điều cần thay đổi.
Trả lời:
- Trong thời gian qua bản thân đã rất nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi, làm tròn quyền và nghĩa vụ của công dân đối với việc thực hiện pháp luật.
- 03 điều cần phát huy
+ Ý thức tuân thủ pháp luật trong cuộc sống
+ Thực hiện tốt các quyền của công dân
+ Tích cực tham gia các cuộc thi liên quan đến pháp luật
- 03 điều cần thay đổi
+ Cần chú trọng tìm hiểu thêm kiến thức về pháp luật
+ Dám tố giác những hành vi vi phạm pháp luật
+ Tích cực tuyên truyền, vận động người thân thực hiện đúng pháp luật.