Phân tích tản văn Cõi lá của Đỗ Phấn

Đỗ Phấn đã khắc họa mảnh đất Hà Nội một cách sống động qua những tác phẩm của mình, mang đến cho độc giả không khí tình yêu và nhớ nhung về vẻ đẹp của thành phố ngày xưa. Trong số những tác phẩm nổi tiếng của ông, “Cõi lá” nổi bật với một mùa xuân tuyệt vời tại Hà Nội. Những hình ảnh thơ mộng và dịu dàng trong truyện này như một bức tranh đẹp, chắc chắn sẽ làm rung động trái tim của độc giả và tăng thêm tình yêu thương dành cho Hà Nội.

Mở đầu tác phẩm, mùa xuân hiện lên với cái vẻ đặc trưng, có vẻ nói lên rằng xuân năm nay đã đến muộn một chút. Thế nhưng, không thể phủ nhận rằng mùa xuân luôn mang đến sự ngọt ngào và khao khát. Khi ánh nắng chói chang trên những lộc non, đánh dấu sự khởi đầu của mùa hè, mùa xuân chính thức bắt đầu. Là lúc những tia nắng chiếu sáng những mầm non mới nhú, tạo nên một khung cảnh tươi sáng, tràn đầy hy vọng. Lòng người không khỏi nao nức, hân hoan và “Òa thức cùng với xôn xao lá cành”. Từ “Òa thức” là một từ ngữ khéo léo, miêu tả sự thức tỉnh của con người và thiên nhiên sau những ngày đông lạnh, đón chào một mùa xuân ấm áp và hạnh phúc.

Không chỉ có cảnh vật, con người và cây cổ thụ, mà những ngôi nhà cổ xưa cũng là nhân chứng của sự thay đổi của thời gian, đồng thời là nguồn cảm hứng tái tạo ký ức cho mọi người. Những ngôi nhà ấy vẫn đứng vững như những tấm gương, kể lại câu chuyện của lịch sử và di sản văn hóa của Hà Nội. Mỗi khi đi qua những con phố cổ, người ta không khỏi nhớ về những ngày xưa, những kỷ niệm đáng nhớ. Đó là những chuyến đi dạo trong làn gió se lạnh của mùa đông, những buổi sáng sớm đi hóng mát, hay những bữa cơm gia đình ấm cúng. Hà Nội với những ngôi nhà cổ xưa trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình lịch sử của thành phố.

Đỗ Phấn, một người con trung thành với mảnh đất Hà Nội, đã gắn bó với thành phố này suốt đời. Ông coi Hà Nội như người bạn đồng hành thân thiết, luôn trân trọng và yêu thương. Ông đã chung sống với Hà Nội qua những thăng trầm của nó, trong những giai đoạn khó khăn và phồn thịnh. Từ tình cảm sâu sắc và sự hiểu biết về thành phố, ông đã tạo ra “Cõi lá” để chia sẻ cảm xúc và ký ức về Hà Nội.

“Cõi lá” không chỉ là một cuốn sách về Hà Nội, mà còn là cách để độc giả khám phá và hiểu rõ hơn về mảnh đất này. Trang sách không chỉ là nơi lưu giữ những câu chuyện sau mỗi cơn gió nhẹ của mùa thu, mà còn là bức tranh tình cảm của tác giả về thành phố này.

Đọc “Cõi lá”, người đọc không chỉ được trải nghiệm những câu chuyện đằng sau mỗi cơn gió mùa thu, mà còn hiểu thêm về tình yêu và tâm hồn của tác giả dành cho thành phố này.

“Cõi lá” không chỉ là một cuốn sách về Hà Nội, mà còn là cách để độc giả khám phá và hiểu sâu hơn về mảnh đất này. Từ những trang sách, người đọc có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và con người của Hà Nội. Cuốn sách thể hiện sự tôn trọng và tình yêu thương của tác giả đối với thành phố và những giá trị văn hóa của nó.

Hà Nội, với cảnh thiên nhiên tươi đẹp và những di sản văn hóa lâu dài, luôn gợi lên trong lòng những cảm xúc và kỷ niệm đặc biệt. Mỗi khi ngắm nhìn cây cổ thụ hay đi qua những ngôi nhà cổ xưa, ta như bị đắm chìm trong một không gian thần tiên, đậm chất Hà Nội. Đó là niềm tự hào và tình yêu thương cháy bỏng của người con Hà Nội dành cho quê hương của mình.
 

Với tình yêu thắm thiết trong tản văn, Đỗ Phấn đã khám phá mảnh đất Hà Nội một cách tinh tế, thể hiện đẳng cấp và truyền đạt sự tin tưởng vào một tương lai rạng ngời hơn cho Thủ đô. Tận hưởng niềm đam mê dành cho Hà Nội, ông đắm chìm trong quá khứ của thành phố, tôn vinh văn hóa và con người qua hàng nghìn năm lịch sử. Mỗi câu chữ của ông là biểu hiện rõ nét của tình yêu, từ bài viết về cây cỏ cho đến những khoảnh khắc ngọt ngào trong 'Cõi lá'.

Đỗ Phấn mở đầu tác phẩm bằng cách chia sẻ tâm trạng với sự trễ trải của mùa xuân. Với câu “Bẽ bàng mùa xuân đến muộn”, tác giả truyền đạt sự thất vọng trước sự chậm trễ của mùa xuân. Nhưng không kìm lại được niềm hân hoan khi ánh nắng đánh thức những mầm non, làm mới lại tâm hồn con người. Cơn sốt xuân rực rỡ, “Oà thức cùng với xôn xao lá cành”, tác giả tận dụng từ ngôn ngữ để tôn vinh sự sống động của con người và thiên nhiên.

Mùa xuân và lá cây là nguồn cảm hứng không ngừng trong văn học. Đỗ Phấn không chỉ mô tả chín cây bồ đề trên đường Trần Nhân Tông mà còn tạo hình vùng trời thạch lựu. Chiếc lá non rung rơi như chuông chùa vang lên từ cõi u tịch. Dưới tán cây, con người trở nên thiếu vắng trong không gian riêng, đắm chìm vào màu thạch lựu tươi sáng, tạo nên bức tranh tuyệt vời. Những chiếc lá đỏ lấp lánh dưới ánh nắng, tác giả chăm chú diễn đạt cảm xúc không chỉ bằng hình ảnh mà còn bằng âm thanh của những tán lá.

Trong “Cõi lá”, Đỗ Phấn không chỉ tả mùa xuân mà còn chia sẻ những khoảnh khắc ngọt ngào, đầy phấn khích. Thông qua những dòng văn, ông truyền đạt được lòng yêu thương và sức sống của con người và thiên nhiên vào mùa xuân. Đây là cách ông tìm thấy nguồn cảm hứng và đam mê để sáng tạo những tản văn tuyệt vời.

Một lần nữa, tài năng văn chương của Đỗ Phấn lóe sáng qua ngôn ngữ mô tả và hình ảnh sống động. Tản văn không chỉ là tác phẩm về mùa xuân mà còn là một bức tranh yêu thương dành cho Hà Nội và vẻ đẹp của tự nhiên.

Chỉ có những người yêu mến Hà Nội và có tâm hồn nhạy cảm mới có thể sáng tác những đoạn văn tinh tế như vậy! Gốc cây chặt chẽ gắn bó với cuộc sống của người Hà Nội, tạo nên bức tranh “Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá”. Hàng bồ đề như món quà quý giá của tháng Giêng ban tặng cho Hà Nội, thu hút người dân với vẻ đẹp của lá.

Nhà văn miêu tả không chỉ sự 'giận dữ' mà còn kỳ diệu và sức mạnh của cây xà cừ. Với sự tâm huyết, tác giả chứng minh kiến thức phong phú về thiên nhiên và con người Hà Nội.

Cây xà cừ, với kích thước khổng lồ và cành lá rậm rạp, tạo nên cảm giác khó diễn đạt. Trong những trận mưa, cây xà cừ trở thành thách thức cho con người, đồng thời là nguồn cảm hứng thơ mộng. Nhưng tác giả không chỉ thấy sự khó khăn mà còn tìm thấy vẻ đẹp thơ mộng trong cây cỏ, giống như cách con người được thấy rõ tâm hồn.

Nhà văn thể hiện sự trân trọng và yêu thương thiên nhiên, phản ánh sự tinh tế trong việc phát hiện những vẻ đẹp tiềm ẩn. Cây xà cừ trở thành biểu tượng của sự mê hoặc và lãng mạn trong tâm hồn nhà văn và người dân Hà Nội.

Ngắm nhìn hàng cây xanh mướt và lá rơi, ta nhận ra sự quan trọng của chúng trong văn hóa Hà Nội. Dù giữa cuộc sống năng động, vẫn có những khu vực yên bình, nơi lá cây che phủ, mang lại không khí thanh thản và tĩnh lặng.

Đồng thời, tác giả liên kết yếu tố văn hóa và lịch sử trong tác phẩm. Không chỉ mô tả vẻ đẹp của cây cỏ và thiên nhiên, ông còn đề cập đến di sản văn hóa và kiến trúc độc đáo của Hà Nội. Những con phố cổ, ngôi đền và kiến trúc lâu đời là phần không thể thiếu, làm nổi bật văn hóa của Thủ đô.

Đỗ Phấn không quên nhắc đến mùa xuân, thời kỳ đặc biệt trong năm. Ông tạo nên bức tranh sống động về mùa xuân ở Hà Nội, nơi hoa nở rực rỡ, đường phố trở nên sặc sỡ màu sắc, và không gian yên bình tràn đầy niềm vui và hi vọng. Từ cây xanh tươi tắn đến đóa hoa khoe sắc, mùa xuân là khoảnh khắc tuyệt vời để chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên và cảm nhận sự sống động của Thủ đô.

Với tài năng văn chương, Đỗ Phấn tạo ra một tác phẩm đầy tình cảm, giúp chúng ta thấu hiểu hơn về Hà Nội và tình yêu của người dân dành cho nơi họ gọi là quê hương. Tản văn không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là một lá thư tình yêu dành cho Thủ đô, nhẹ nhàng và đầy cảm xúc.
 

Nhà văn Lê Minh Khuê đã từng chia sẻ rằng : “Tha thiết yêu Hà Nội, Đỗ Phấn chỉ viết về cái đẹp Hà Nội xưa, ông vẽ ra những cái đẹp để chúng ta thêm yêu mà giữ lại những nét đẹp ấy”. Thật vây, trong hầu hết các tác phẩm của mình, từ tản văn, tiểu thuyết, truyện ngắn,.. Đỗ Phấn luôn thể hiện một tình yêu thương, nhớ nhung về vẻ đẹp của mảnh đất Hà Nội ngày xa xưa. Điều đó đã được thể hiện rất rõ qua tác phẩm “Cõi lá”, qua đây nhà văn đã bằng tình yêu thương của mình, mà khắc họa nên vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội thương.  

Đỗ Phấn đã không còn là một nghệ sĩ quá xa lạ với những người có niềm đam mê hội họa nghệ thuật và văn học ở nước ta. Ông sinh năm 1956 tại Hà Nội, ngay từ khi còn nhỏ, ông đã bắt đầu viết văn, nhưng sau lại theo học hội họa, và đã gây được tiếng vang lớn trong lòng độc giả. Đỗ Phấn từng tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hà Nội vào năm 1980, sau đó ông làm giảng viên giảng dạy môn mỹ thuật tại Khoa Kiến trúc Đại học Xây dựng Hà Nội từ trong 9 năm, từ năm 1980 đến năm 1989. Khoảng năm 2005, ông trở lại với sự nghiệp viết văn, những tản văn về Hà Nội của ông luôn được các bạn học ưa chuộng. Những bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo cùng những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân Thủ đô chính là một trong những điểm nổi bật nhất trong hầu hết các tác phẩm của họa sĩ Đỗ Phấn. Những mẩu chuyện nhỏ về cảnh vật, về con người và nét văn hóa của riêng Hà Nội đã được Đỗ Phấn thủ thỉ nhẹ nhàng qua từng trang viết. Tưởng như những chi tiết vụn vặt, nhỏ bé và cũ kỹ ấy sẽ chẳng có ý nghĩa gì, nhưng thực tế, đối với Đỗ Phấn từ cái vòi nước công cộng đến cửa hiệu giặt là hay cái chuyện phơi quần áo, , đèn đường, hay cái nồi đất, nước giải khát, bún đậu mắm tôm … đều có thể trở thành chủ đề, trở thành nguồn cảm hứng dạt dào giúp cho nhà văn viết nên những câu chuyện Hàn Nội thật đẹo, với biết bao cảm xúc lắng đọng qua từng trang giấy. Để Đỗ Phấn có thể thư thả mà tâm tình thủ thỉ với bạn đọc chuyện xưa tới chuyện nay, từ xa tới gần, từ hiện đại trở về quá khứ. Và những “lát cắt ký ức” ấy khi được nhìn một cách tổng thể, bao quát, rộng lớn lại khiến cho độc giả phải bất ngờ về một hình ảnh Hà Nội thời chưa xa, thật đẹp, thật điềm đạm và kín đáo biết bao.

Mở đầu tác phẩm, khung cảnh mùa xuân hiện lên, nhưng có vẻ xuân năm nay đến hơi chậm chăng?: “Bẽ bàng mùa xuân đến muộn. Khi cái nắng đã chao chát trên những lộc non báo hiệu mùa hè”. Mùa xuân tới khi những tia nắng đã soi rọi qua những mầm lộc non mới nhu. Lòng người ai cũng nao nức, rộn ràng và “Òa thức cùng với xôn xao lá cành”. Òa thức là một động từ được tác giả sử dụng khéo léo, gợi khung cảnh con người và thiên nhiên tỉnh dậy sau những ngày đông giá rét, chào đón một mùa xuân thật vui tươi và ấm áp. Trong tiết trời dịu mát ấy: “Những chiếc lá non đu đưa trong gió tưởng như có tiếng chuông chùa huyền hoặc vọng về từ cõi thanh cao u tịch, Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá, Nhiều người Hà Nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội, mà hỗn hào đi đứng này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng giêng”. Không khí trong lành, cảnh vật vui tươi, con người rạng rỡ vui tươi, Hà Nội ơi! Hà Nội thật đẹp biết bao, làm cho ai đi xa cũng phải nhớ về. Trong khoảnh khắc tiết trời dịu ngọt ấy, tác giả nhớ về người em gái đi xa: “Cô em gái của tôi sống xa Tổ quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy” . Không chỉ cảnh vật, con người, mà những cây cổ thụ đã ở mảnh đất ấy hàng nghìn năm, chứng kiến bao nhiêu là điều đổi thay cũng khiến cho người ta nhớ về. Chúng cứ mãi ở đấy, đến mùa thì lại thay lá, những khoảnh khắc ấy tuy đơn sơ, nhưng lại khiến cho bao người con Hà Nội nơi xa quê phải nhớ về. Thèm lắm cảm giác được nhìn sự đổi thay của từng chiếc lá, từng hàng cây, ước chỉ nhỏ nhoi vậy thôi, nhưng biết bao giờ mới thực hiện được. Vài người đã nhận xét rằng, dường như những cây cổ thụ Hà Nội chẳng ưu ái con người lắm. Bằng chứng rất rõ ràng, in hằn lên cả thân cây “Những thân cây u sần mấu cục đầy thương tích do con người gây nên?” Nhưng đối với tác giả điều đó chẳng có gì là bất ngờ cả, bởi chúng đã cùng người Hà Nội trải qua bao nhiêu gian khó, nếu “Những gốc sấu già Hà Nội lại nhẵn nhụi như những cây chò chỉ trên đường Hùng Vương?” Thì mới là một điều kì tích. Lang thang trên con đường vào mùa xuân ấy, tác giả cảm thấy gương mặt ai cũng vui mừng, phấn khởi đặc biệt là trẻ lại, hay phải chăng tác giả đang cảm thấy bản thân như vậy?: “Hay tự nhận rằng mình như thế?” Chính nhà văn cũng rất thắc mắc điều đó.

Đỗ Phấn- người con nặng tình với mảnh đất Hà Nội. Với bao tình cảm yêu thương và gắn bó, ông đã giữ gìn để rồi viết nên từng trang giấy. “Cõi lá” đã thể hiện rất rõ tình cảm của tác giả dành cho Hà Nội, đồng thời cũng để lại cho độc giả biết bao cảm xúc và niềm xao xuyến về một mảnh đất để thương để nhớ.