Soạn Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức, bài 7: Thực hành tiếng Việt - Trang 48

Câu 1 - Trang 48: Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong các trường hợp sau:
a. Em đứng bên đường
                                     như quê hương
(Nguyễn Đình Thi, Lá đỏ)

b. Con đường nhựa ban đêm, sau cơn mưa mùa hạ rộng ra, dài ra, lấp loáng ánh đèn, trông như một con sông nước đen. Những ngọn điện trên quảng trường lung linh như những ngôi sao trong câu chuyện cổ tích nói về những xứ sở thần tiên.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

c. Cao điểm bây giờ thật vắng. Chỉ có Nho và chị Thao. Và bom. Và tôi ngồi đây. Và cao xạ đặt bên kia quả đồi. Cao xạ đang bắn.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

d. Nho vẫn thì thầm. Nó cũng đang ở trạng thái như tôi. Yêu tất cả. Tình yêu của những con người trong khói lửa. Tình yêu độ lượng, tha thiết, vô tư mà kẻ độc quyền có nó trong tim là những người chiến sĩ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

e. Máy bay trinh sát vẫn nạo vét sự yên lặng của núi rừng.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Trả lời:
a.
Biện pháp tu từ: so sánh
Tác dụng: gợi hình ảnh người con gái giản dị, thân thương và mang hình bóng của quê hương.

b.
Biện pháp tu từ: so sánh
Tác dụng: gợi lên những hình ảnh vừa đẹp đẽ vừa bí ẩn

c.
Biện pháp tu từ: điệp ngữ “và”
Tác dụng: liệt kê, nhấn mạnh sự hiện diện của từng người, từng sự vật nhằm khẳng định tính chất vắng vẻ đến bất ngờ của cao điểm

d.
Biện pháp tu từ: điệp ngữ “tình yêu”
Tác dụng: nhấn mạnh tình cảm trào dâng trong trái tim của Nho, Phương Định cho những người lính đang hành quân ra trận.

e.
Biện pháp tu từ: nhân hóa “nạo vét sự yên lặng của núi rừng”
Tác dụng: diễn tả âm thanh sắc lạnh của máy bay trinh sát đang đảo qua, phá tan sự yên lặng của núi rừng hoang vu, gợi tính chất khốc liệt ở cao điểm.
 

Câu 2 - Trang 48: Thử thay thế những từ ngữ in đậm trong các trường hợp sau bằng từ ngữ đồng nghĩa từ đó nhận xét về giá trị biểu đạt của những từ ngữ được tác giả sử dụng.
a.
Gặp em trên cao lộng gió
Rừng lạ ào ào lá đỏ
(Nguyễn Đình Thi, Lá đỏ)

b.
Đoàn quân vẫn đi vội vã
Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa
(Nguyễn Đình Thi, Lá đỏ)

c. Cười thì hàm răng trắng loá trên khuôn mặt nhem nhuốc
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Trả lời:
Thay thế các từ in đậm bằng từ đồng nghĩa:
a. Gặp em trên cao đầy gió
    Rừng lạ ầm ầm lá đỏ
=> Các từ thay thế không thể hiện được khung cảnh hùng tráng và bạt ngàn lá đỏ trong khu rừng.

b. Đoàn quân vẫn đi vội vàng
    Bụi Trường Sơn mù mịt trời lửa
=> Các từ thay thế không thế hiện được tư thế hiên ngang và anh dũng của đoàn quân trong cảnh khói lửa mù mịt.

c. Cười thì hàm răng trắng bóc trên khuôn mặt nhem nhuốc.
=> Từ ngữ thay thế không phù hợp với ngữ cảnh, làm giảm đi giá trị diễn đạt của câu văn.
 

Câu 3 - Trang 49: Hãy kẻ bảng vào vở theo mẫu sau và điền các thông tin theo yêu cầu:

STT	Câu trong văn bản	Câu thay đổi cấu trúc	Sự khác nhau về ý nghĩa
1	Sốt ruột, tôi chạy ra ngoài một tí.	Tôi sốt ruột, chạy ra ngoài một tí.
2	Xung quanh cao điểm vắng vẻ này có bao nhiêu là người.	Có bao nhiêu là người xung quanh cao điểm vắng vẻ này.
3	Chỉ cần chúng tôi bắn một phát súng báo hiệu yêu cầu giúp đỡ là họ sẽ chạy đến ngay.	Họ sẽ chạy đến ngay nếu chúng tôi bắn một phát súng báo hiệu yêu cầu giúp đỡ.
4	Uống sữa xong, Nho ngủ.	Nho uống sữa xong rồi ngủ.

Trả lời:

STT	Câu trong văn bản	Câu thay đổi cấu trúc	Sự khác nhau về ý nghĩa
1	Sốt ruột, tôi chạy ra ngoài một tí.	Tôi sốt ruột, chạy ra ngoài một tí.	Câu thay đổi không nhấn mạnh được trạng thái sốt ruột của nhân vật.
2	Xung quanh cao điểm vắng vẻ này có bao nhiêu là người.	Có bao nhiêu là người xung quanh cao điểm vắng vẻ này.	Câu thay đổi cấu trúc nhấn mạnh về số lượng người, trong khi câu gốc trong văn bản nhấn mạnh tới sự vắng vẻ của cao điểm.
3	Chỉ cần chúng tôi bắn một phát súng báo hiệu yêu cầu giúp đỡ là họ sẽ chạy đến ngay.	Họ sẽ chạy đến ngay nếu chúng tôi bắn một phát súng báo hiệu yêu cầu giúp đỡ.	Câu thay đổi nhấn mạnh tới hành động chạy đến khi nghe thấy tiếng súng; câu gốc thì nói tới hành động bắn súng để báo hiệu cần giúp đỡ.
4	Uống sữa xong, Nho ngủ.	Nho uống sữa xong rồi ngủ.	Trong câu gốc, hành động uống sữa và đi ngủ được tách bạch rõ ràng hơn so với câu đã thay đổi cấu trúc. Tạo ra nhịp điệu chậm rãi cho câu văn.