I - NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hoặc nhiều của sự vật.
Lượng từ bao gồm hai nhóm, nhóm lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể và nhóm lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối, bổ sung ý nghĩa cho danh từ.
1. Lượng từ toàn thể : là những từ chỉ toàn thể một sự vật hoặc toàn bộ mọi sự vật đứng đầu cụm danh từ. Lượng từ có ý nghĩa toàn thể đứng đầu cụm danh từ bao gồm các từ như: tất cả, tất thảy, hết thảy, toàn bộ, cả,...
Lượng từ cả thường chỉ toàn bộ một sự vật hay số lượng.
Lượng từ tất cả, tất thảy, hết thảy, toàn bộ,... chỉ toàn bộ mọi sự vật.
2. Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối: Loại này thường đứng ở vị trí thứ hai trong cụm danh từ sau lượng từ chỉ toàn thể gồm các từ như : những, các, mọi, mỗi, từng,...
- Lượng từ các, những chỉ tập hợp số nhiều có ý nghĩa khách quan, chủ yếu là khi nói về người.
Ví dụ : Thưa các bạn.
- Lượng từ mọi chỉ tập hợp số nhiều, mang sắc thái tình cảm chủ quan.
- Lượng từ mỗi, từng chỉ ý nghĩa phân phối. Mỗi ngoài ý nghĩa phân phối còn mang sắc thái tình cảm.
II - BÀI TẬP
1. Hãy kể tất cả các lượng từ mà em biết. Lượng từ được chia làm mấy nhóm ?
2. So sánh các từ sau đây : mọi và cúc ; mỗi và từng.
3. Đoạn trích :
Dọn tí phân rơi, nhặt từng ngọn lá
Mỗi hòn than, mẩu sắt, cân ngô
Ta nâng niu gom góp dựng cơ đồ.
(Tố Hữu)
a) Tìm và kể tên các lượng từ có trong đoạn trích.
b) Tại sao ở dòng thơ thứ nhất tác giả lại dùng lượng từ từng, còn ở dòng thơ thứ hai tác giả lại dùng lượng từ mỗi ?
4. Tại sao ta nói "mỗi phát súng một quân thù" mà không nói "một phát súng một quân thù".
5. Trong bài thơ Chào xuân 67, nhà thơ Tố Hữu viết:
Chào các em, những đồng chí của tương lai
Mang mũ rơm đi học đường dài.
a) Tại sao tác giả lại sử dụng các và những mà không sử dụng lượng từ khác ?
b) Nếu thay đổi trật tự của các và những có được không ?