A. LÍ THUYẾT
Câu 1: Hãy nêu tên, đặc điểm và chức năng những bộ phận chính của hoa. Bộ phận nào là quan trọng nhất? Vì sao?
Trả lời
1. Đặc điểm và chức năng của những bộ phận chính của hoa:
a. Đài hoa: Là phần hơi loe ra nằm trên đế và cuống hoa. Chức năng của đài hoa là che chở cho hoa.
b. Tràng hoa: Do nhiều cánh hoa nằm phía trong đài hoa hợp thành và có màu sắc khác nhau tùy theo loại hoa. Tràng hoa có vai trò che chở cho nhị và nhụy hoa; ở một số loài, tràng hoa có màu và hương thơm để thu hút côn trùng đến và gây thụ phấn cho hoa.
c. Nhị và nhụy hoa:
- Nhị: có chỉ nhị dài, mang bao phân. Trong bao phấn có nhiều hạt phấn mang tế bào sinh dục đực.
Nhụy: có đầu nhụy ở phía trên, phía dưới là bầu nhụy chứa noãn mang tế bào sinh dục cái, đầu nhụy và bầu nhụy nối với nhau bởi vòi nhụy.
Chức năng của nhị và nhụy là cơ quan sinh sản chủ yếu của hoa.
2. Bộ phận quan trọng nhất của hoa là nhi và nhụy
Vì chúng giúp cho quá trình thụ phấn, kết và tạo quả về sau để duy trì nòi giống.
Câu 2: Thế nào là hoa đơn tính và hoa lưỡng tinh? Nêu một số thí dụ ở mỗi loại hoa.
Trả lời
1. Hoa đơn tính:
Là hoa chỉ chứa nhị hoặc chí chứa nhụy. Vậy cây có hoa đơn tính là cây có hoa đực riêng và hoa cái riêng. Thí dụ hoa ở các cây như: mướp, bí đỏ, bắp, dưa chuột, dưa hấu, cau, dừa..
2. Hoa lưỡng tính:
Là hoa chứa đầy đủ nhị và nhụy. Vậy hoa lưỡng tính là hoa vừa mang tính đực, vừa mang tính cái. Thí dụ hoa ở các cáy như: bưởi, chà là, liễu....
Câu 3: Sự thụ phấn là gì? Có mấy cách thụ phấn và khác nhau giữa các cách thụ phấn đó như thế nào? Cho thí dụ
Trả lời
1. Sự thụ phấn:
Là sự chuyển các hạt phấn của nhị lên đầu nhụy.
Có hai cách thụ phấn:
Sự tự thụ phấn: là hạt phấn của nhị rơi trên đầu nhụy của cùng một hoa.
Thí dụ: đậu xanh, đậu phộng, đậu Hà Lan v.v...
- Sự giao phấn: là hạt phấn của hoa này rơi trên đầu nhụy của hoa khác của cùng một loài cây.
Thí dụ: bắp, mướp, bí đỏ...
2. Khác nhau giữa tự thụ phấn và giao phấn:
| Tự thụ phấn |
Giao phấn |
- Chỉ xảy ra ở các hoa lưỡng tính có nhị và nhụy chín cùng một lúc.
- ít gặp trong thiên nhiên.
|
- Xảy ra ở các hoa đơn tính và cả hoa lưỡng tính mà nhị và nhụy không chín cùng một lúc.
- Rất thường gặp trong thiên nhiên. |
Câu 4: Trình bày cách gây thụ phấn cho bắp. Để việc gây thụ phấn đó thành công thì cần có những điều kiện nào?
Trả lời
1. Cách gây thụ phân cho bắp:
Khi hoa đực ở ngọn có nhị đã chín. Kéo nhẹ ngọn cây để đưa cụm hoa đực kề sát miệng phểu. Đầu nhọn của phểu có lỗ đã được bọc vải thưa. Rung khẽ cây cho hạt phân rơi vào phểu. Khi hạt phấn trong phểu đã khá nhiều, thành một lớp màu vàng thì thôi. Chuyển nhẹ phểu đến các cụm hoa cái của những cây đã cắt bỏ hoa đực. Gõ nhẹ phểu trên đầu hoa cái cho hạt phấn rơi xuống đầu nhụy.
2. Điều kiện để gây thụ phấn thành công:
Gồm các điều kiện sau:
Phải cắt bỏ các cụm hoa đực của cây định thụ phân khi nhị còn non để hạt phấn không rơi trên hoa cái cây đó để tránh sự tự thụ phân.
Thời gian thụ phấn đúng lúc hoa cái đang phun râu.
Câu 5: Trong những trường hợp nào thì thụ phấn nhờ người là cần thiết ? Cho thí dụ.
Trả lời
Thụ phấn nhờ con người rất cần thiết nhất là trong những điều kiện thời tiết bất lợi, việc thụ phấn tự nhiên gặp khó khăn.
Thí dụ:
Bắp thụ phấn nhờ gió nên không có gió, hạt phấn khó tung ra hoặc khi gió quá mạnh sẽ đẩy hạt phấn đi mất.
Mướp, bầu, bí... thụ phấn nhờ sâu bọ nhưng nếu gặp mưa nhiều, mật hoa và hạt phân bị nước làm trôi đi, ong bướm không đến thì hoa ít được thụ phấn.
Câu 6: Hoa thụ phấn nhờ gió khác với hoa thụ phấn nhờ sâu bọ như thế nào?
Trả lời
| Hoa thụ phấn nhờ gió |
Hoa thụ phân nhờ sâu bọ |
- Thường không có màu hoặc màu không sặc sỡ.
- Thường không có hương thơm.
- Tràng hoa thường đơn gian đó đầu nhụy dễ nhận hạt phân do gió mang đến
- Hạt phấn nhẹ dễ được gió mang đi.
- Đầu nhụy dài, bé mặt tiếp xúc lớn, nhiều lông dính để nhận hạt phấn từ gió. |
- Thường có màu sặc sỡ để sâu bọ dễ nhận biết.
- Thường có hương thơm hoặc có tuyến tiết mật để thu hút sâu bọ.
- Tràng hoa thường phức tạp để sâu bọ chui và hút mật dễ dính hạt phấn lên cơ thể và chuyển sang đầu nhụy của hoa khác.
- Hạt phấn ướt, để dễ dính vào cơ thể sâu bọ và đầu nhụy.
- Đầu nhụy có chất dính. |
Câu 7: Nuôi ong trong các vườn cây ăn quả có lợi gì?
Trả lời
Việc nuôi ong trong các vườn cây ăn quả vừa có lợi cho cây, vừa co lợi cho con người:
- Ong lấy phấn hoa sẽ giúp cho sự thụ phấn của hoa, quả đậu nhiều hơn. Giúp ong lây được nhiều phân và mật hoa nên sẽ tạo được nhiều mật hơn, tăng nguồn lợi về mật.
Câu 8: Sự thụ tinh xảy ra như thế nào và khác với sự thụ phân ra sao?
Trả lời
1. Sự thụ tinh:
Sau khi thụ phấn, hạt phấn hút chất nhầy ở đầu nhụy trương lên rồi nảy mầm tạo ống phấn. Tế bào sinh dục đực được chuyển vào phần cuối của ống phấn.
Ống phấn theo vòi nhụy vào đến bầu nhụy thì phấn cuối ống phấn chui vào lỗ noãn. Tại đây tế bào sinh dục đực rời ống phấn kết hợp với tế bào sinh dục cái tạo hợp tử.
2. Khác nhau giữa thụ phấn và thụ tinh:
Sự thụ phấn: hạt phấn chỉ rơi dính trên đầu nhụy.
Sự thụ tinh: hạt phấn có sự nẩy mầm để đưa tế bào sinh dục đực của hạt phấn vào kết hợp với tế bào sinh dục cái của noãn tạo hợp tử.
Câu 9: Sau khi thụ tinh, hạt và quả dược hình thành từ bộ phận nào? Bộ phận nào sẽ rụng đi? Số hạt của quả ở các loại cây có giống nhau không? Vì sao?
Trả lời
Sau khi thụ tinh, noãn chứa trong bầu nhụy sẽ hình thành hạt và phần bầu nhụy sẽ phát triển thành quả. Các bộ phận khác của hoa như đài hoa, tràng hoa, nhị và đầu nhụy sẽ héo và rụng đi.
Số hạt của quả ở các loại cây khác nhau thì không giống nhau. Vì số hạt của quả bằng số noãn trong bầu nhụy.
Có quả chứa nhiều hạt như cà chua, chanh, ổi, khế, đậu... do bầu nhụy chứa nhiều noãn.
- Có quả chứa một hạt như đào, mơ, lúa, bắp, nhãn, xoài, chôm chôm... do bầu nhụy chỉ chứa một noãn.
B. BÀI TẬP
I. ĐỂ BÀI TẬP
1. Hãy đánh dấu X vào □ cho câu trả lời đúng:
a. □ Tế bào sinh dục cái được chứa trong hạt phấn.
b. □ Nhị và nhụy là bộ phận sinh sản chủ yếu của hoa.
c. □ Đế và tràng làm thành bao hoa bảo vệ nhị và nhụy.
2. Đánh dấu (x) vào cột đúng nhất cho mỗi hoa trong bảng sau:
| STT |
Tên hoa |
Nhóm hoa |
| Lưỡng tính |
Đơn tính |
1
2
3
4
5
6
7
8 |
Lúa
Đậu xanh
Ngô
Cải
Mướp
Bưởi
Bầu
Lạc (đậu phông)
|
|
|
3. Hãy liệt kê vào bảng dưới đây tất cả những điểm khác biệt giữa hoa thụ phấn nhờ sâu bọ và hoa thụ phấn nhờ gió mà em biết.
| Đặc điểm |
Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ |
Hoa thụ phấn nhờ gió |
| Bao hoa |
|
|
| Nhị hoa |
|
|
| Nhụy hoa |
|
|
| Đặc điếm khác |
|
|
II. HƯỚNG DẨN GIẢI
1. Câu b
2.
| STT |
Tên hoa |
Nhóm hoa |
| Lưỡng tính |
Đơn tính |
1
2
3
4
5
6
7
8 |
Lúa
Đậu xanh
Ngô
Cải
Mướp
Bưởi
Bầu
Lạc (đậu phông)
|
x
x
x
x
x |
x
x
x |
3.
| Đặc điểm |
Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ |
Hoa thụ phấn nhờ gió |
| Bao hoa |
- Hoa lớn, có màu sắc sặc sỡ, có hương thơm |
- Hoa nhó, không có màu sắc sặc sỡ, không có hương thơm |
| Nhị hoa |
- Hạt phấn to, dính; chỉ nhị ngắn, bị tràng che lấp |
- Hạt phấn nhỏ, nhẹ; chi nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng |
| Nhụy hoa |
- Đầu nhụy có chất dính |
- Đầu nhụy dài, bề mặt tiếp xúc lớn, nhiều lông dính |
| Đặc điểm khác |
|
|