Câu 1 trang 58. Trình bày các đặc điểm cơ bản của văn nghị luận.
Trả lời:
Các đặc điểm cơ bản của văn nghị luận là:
- Văn nghị luận là loại văn bản có mục đích chính nhằm thuyết phục người đọc (người nghe) về một vấn đề.
- Trong cuộc sống, ta thường gặp văn nghị luận dưới dạng ý kiến trong cuộc họp, bài bình luận, xã luận
- Trong bài văn nghị luận, người viết trình bày ý kiến về một vấn đề mà mình quan tâm, sử dụng lí lẽ, bằng chứng để củng cố cho ý kiến của mình:
Lí lẽ: cơ sở cho ý kiến, quan điểm của người viết
Bằng chứng: những minh chứng làm rõ cho lí lẽ, có thể là nhân vật, sự kiện, số liệu từ thực tế
→ Trong văn nghị luận, ý kiến, lí lẽ, bằng chứng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau
Câu 2 trang 58. Tóm tắt ý kiến, lí lẽ và bằng chứng của ba văn bản nghị luận đã đọc bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
| Văn bản |
Ý kiến |
Lí lẽ và bằng chứng |
| Học thầy, học bạn |
|
|
| Bàn về nhân vật Thánh Gióng |
|
|
| Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc |
|
|
Trả lời:
Học sinh điền vào bảng như sau:
| Văn bản |
Ý kiến |
Lí lẽ và bằng chứng |
| Lí lẽ |
Bằng chứng |
| Học thầy, học bạn |
Ý kiến 1: Học từ thầy là quan trọng |
- Lí lẽ 1.1: Thầy là người có hiểu biết
- Lí lẽ 1.2: Được thầy truyền dạy, dìu dắt thì sẽ làm nên việc xứng đáng |
- Danh họa Vinci có tài năng thiên bẩm, nhưng nếu không có thầy giáo chỉ dạy để tìm ra được kim chỉ nam thì khó mà thành công vang dội như vậy |
| Ý kiến 2: Học từ bạn cũng rất cần thiết |
- Lí lẽ 2.1: Con người muốn thành đạt cần học hỏi mọi lúc, mọi nơi, từ bất kì ai |
- Dẫn chứng 2.1: Khi học với bạn sẽ có tâm lí thoải mái hơn trong việc học hỏi, truyền thụ |
| - Lí lẽ 2.2: Nên học hỏi cả từ những người bạn của mình |
- Dẫn chứng 2.2: Có nhiều cách để học với bạn, tiêu biểu là thảo luận nhóm |
| Bàn về nhân vật Thánh Gióng |
Ý kiến 1: Thánh Gióng là một người anh hùng phi thường |
- Sự phi thường của nhân vật Gióng thể hiện qua :
Sự thụ thai thần kì của bà mẹ Gióng
Sự mạnh mẽ, dũng mãnh về cả thể lực và tinh thần, ý chí vượt trội |
- Mẹ của Gióng mang thai sau khi ướm bàn chân mình vào vết chân khổng lồ, mang thai 12 tháng mới sinh...
- Một mình Gióng cưỡi ngựa sắt, mặc giáp sắt, cầm gậy sắt đánh đuổi toàn bộ giặc ngoại xâm đến khi không còn 1 tên giặc nào trên đất nước ta |
| Ý kiến 2: Thánh Gióng là người anh hùng của nhân dân, của đất nước |
- Lai lịch, nguồn gốc, quá trình ra đời, trưởng thành và chiến thắng giặc ngoại xâm của Gióng đều gắn liền với nhân dân, đất nước |
- Gióng được mẹ sinh ra là người con của làng Phù Đổng, nước Văn Lang, đời Hùng Vương thứ sau
- Gióng được mẹ và dân làng góp gạo nuôi lớn, trưởng thành trong sự yêu thương, mong chờ của cả làng
- Ngựa sắt, áo giáp sắt, gậy sắt của Gióng là do nhà vua tập hợp người giỏi đúc nên |
| Ý kiến 3: Nhân vật Thánh Gióng thể hiện sức mạnh của nhân dân trong công cuộc giữ nước |
- Lực lượng chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc của dân ta tiềm ẩn trong nhân dân, tương tự như chú bé làng Gióng nằm im không nói, không cười. |
- Khi chưa có giặc, Gióng là đứa trẻ nằm im, không biết nói như bao người dân bình thường
- Khi có giặc, Gióng vụt lớn lên, nhận nhiệm vụ, đánh tan giặc - đó chính là sự trỗi dậy của các lực lượng tiềm ẩn trong người dân ta |
| Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc |
Ý kiến 1: Ngọt ngào chính là hạnh phúc |
Ngọt ngào mang đến sự thoải mái, bình yên nên hẳn nhiên nó là hạnh phúc |
1 cuộc sống giàu có, sung túc, đủ đầy giúp con người ta được làm điều mình thích mà không bị giới hạn, điều đó cũng làm cuộc sống thêm phần hạnh phúc, tươi đẹp |
| 1 cử chỉ quan tâm, yêu thương, 1 lời hỏi han ngọt ngào của cha mẹ, bạn bè khiến người ta cảm thấy vui vẻ và ấm lòng |
Tỷ phú Bill Gates dành 1 phần tài sản của mình để thành lập quỹ từ thiện giải quyết các vấn đề sức khỏe và nghèo đói toàn cầu, đem đến hạnh phúc cho những mảnh đời bất hạnh |
| Ý kiến 2: Hạnh phúc còn được tạo nên từ những vất vả, mệt nhọc, thậm chí là nỗi đau |
Người mẹ sinh con dù đau đớn thế nào cũng cảm thấy sung sướng, hạnh phúc |
1 người không may mắc bệnh nguy hiểm vẫn có thể cảm thấy hạnh phúc vì vẫn còn thời gian để sống, để cống hiến để làm điều mình thích |
| Lần mẹ đau đớn nhất, khi sinh con (...) Nhưng rồi, trong nổi đau ấy, khi tiếng khóc của con cất lên, mẹ lại hạnh phúc vô cùng. Nhìn thấy con lúc ấy, mẹ mới hiểu được giá trị thực sự của hạnh phúc. |
Trường hợp của chị Võ Thị Ngọc Nữ: mắc phải bệnh hiểm nghèo khi đang ở độ tuổi đẹp nhất của đời người. Dù vậy cô không hề đau khổ, bi quan, mà luôn tươi cười, lạc quan, sống hạnh phúc từng ngày. Đặc biệt, cô hạnh phúc nhất là khi được thực hiện ước mơ của mình là nhảy múa trên sân khấu. |
Câu 3 trang 58. Những góc nhìn khác nhau về cuộc sống được thể hiện qua từng văn bản như thế nào? Từ đó, em rút ra bài học gì về cách nhìn nhận, đánh giá về một vấn đề?
Trả lời:
- Những góc nhìn khác nhau về cuộc sống được thể hiện qua từng văn bản khác nhau. Mỗi tác giả đều có ý kiến, quan điểm riêng của mình.
- Từ đó, em rút ra được để nhìn nhận, đánh giá một vấn đề chúng ta phải lắng nghe, quan sát từ nhiều khía cạnh, không thể đứng từ một phía mà bao quát tất cả.
Câu 4 trang 58. Khi viết văn bản trình bày ý kiến về một hiện tượng đời sống, ta cần chú ý đến gì? Ghi lại những kinh nghiệm của em sau khi viết và chia sẻ bài viết.
Hướng dẫn trả lời:
- Khi viết văn bản trình bày ý kiến về một hiện tượng đời sống, ta cần chú ý đến lí lẽ và bằng chứng.
- Các lí lẽ đưa ra phải phù hợp, có sức thuyết phục đối với người đọc.
Đặc biệt là phải đưa ra bằng chứng cho các lí lẽ của mình thêm thuyết phục, không thể nói lí lẽ xuông.
Câu 5 trang 58. Cuộc sống từ góc nhìn của ta và từ góc nhìn của người khác liệu có giống nhau?
Trả lời:
- Cuộc sống từ góc nhìn của bản thân ta và người khác không giống nhau.
- Bởi vì mỗi người có một quá trình trưởng thành khác nhau, gặp gỡ và có những trải nghiệm khác nhau. Chúng ta cũng có những cách nghĩ, cách làm và mục tiêu khác nhau nữa. Bởi vậy, góc nhìn của mỗi người là riêng biệt, không ai giống ai hoàn toàn. Như góc nhìn của một người giáo viên sẽ khác một người làm kinh doanh. Góc nhìn của một học sinh lớp 5 sẽ khác một học sinh lớp 10.